Instrukcja SPK

Instrukcja w trakcie tworzenia - nie jest ona ukończona!

O programie

SPK, czyli Symulacyjny Pulpit Kostkowy jest odzwierciedleniem urządzeń przekaźnikowych typu E. Rodzaje urządzeń przekaźnikowych stosowanych w Polsce.

Uruchamianie pulpitu

SPK można uruchomić na dwa sposoby.

Uruchamianie SPK z poziomu symulatora - (1)

Plik:Uruchamianie spk-pliki-X.png

Uruchamianie SPK z poziomu plików - (2)

• Uruchamianie pulpitu z poziomu symulatora

W celu uruchomienia pulpitu z poziomu symulatora należy zaznaczyć biały kwadrat przy "SPK", a następnie wczytać daną scenerię. Jeśli owy kwadrat będzie szary oznacza to, że w folderze ze scenerią nie ma pliku Nazwa scenerii.kse.
Należy upewnić się, czy dana sceneria na pewno sterowana jest poprzez urządzenia przekaźnikowe, a nie przez np. SPE lub SCS.(1)

• Uruchamianie pulpitu z poziomu plików

W celu uruchomienia pulpitu plików należy przejść do ścieżki Documents\TTSK\TrainDriver2\Tools\SPK, a następnie uruchomić plik SPK.exe. Po chwili uruchomi się okno dialogowe.(2)

Łączenie ze scenerią

W przypadku uruchomienia pulpitu pierwszym sposobem pulpit połączy się automatycznie chwilę po rozpoczęciu wczytywania scenerii. Natomiast w przypadku uruchomienia pulpitu drugim sposobem, po ukazaniu się okna dialogowego należy przejść w nim do ścieżki Documents\TTSK\TrainDriver2\SavedStations\Nazwa scenerii, na której chce się objąć dyżur. Następnie należy wybrać i uruchomić plik Nazwa scenerii.kse.

Dostępne symbole - ich znaczenie

Nazwa	Symbol
Tory, kozły oporowe
Kozioł oporowy
Tor niezelektryfikowany bez kontroli niezajętości
Tor niezelektryfikowany z kontrolą niezajętości
Tor zelektryfikowany bez kontroli niezajętości
Tor zelektryfikowany z kontrolą niezajętości
Rozjazdy, skrzyżowania torów, wykolejnice
Rozjazd krzyżowy podwójny
Rozjazd pojedynczy
Skrzyżowanie torów
Wykolejnica pojedyncza
Sygnalizatory
Osobne urządzenie do podawania sygnałów zastępczych
Semafor przyległego posterunku ruchu*
Semafor z komorami świateł białego i czerwonego (tylko jazda manewrowa)
Semafor z komorami świateł białego, czerwonego oraz zezwalającego na jazdę pociągową
Semafor z komorami świateł czerwonego i zezwalającego na jazdę pociągową (brak możliwości podania sygnału zastępczego i Ms2)
Semafor z komorą światła czerwonego
Sygnalizator (sygnał) powtarzający
Tarcza manewrowa
Tarcza ostrzegawcza
Tarcza rozrządowa
Liczniki, plomby, kapturki
Licznik
Plomba na przycisku
Kapturek na przycisku
Nastawnie, perony
Nastawnia piętrowa
Peron wyspowy (dwukrawędziowy)
Peron jednokrawędziowy
Przejazdy kolejowo-drogowe, przejścia dla pieszych
Przejazd kolejowo-drogowy sterowany z SPK
Przejazd kolejowo-drogowy sterowany z innego urządzenia
Blokady liniowe
Półsamoczynna blokada liniowa typu Eap-94
Strzałka
Samoczynna blokada liniowa typu Eac
Strzałka (blokada dwukierunkowa)

Uwaga! Wygląd symbolu może się nieznacznie różnić ze względu na ewentualne obrócenie go.

• Przyciski

Przyciski możemy podzielić na dwa sposoby - ze względu na ich kolory oraz ich pozycyjność.
1. Każdy kolor przycisku odpowiada innej funkcji.

Kolor	Funkcje
Biały	Podawanie sygnałów zezwalających na jazdy manewrowe na tarczach manewrowych i semaforach.
Biały z czarną obwódką	Punkt końcowy przebiegu manewrowego lub pociągowego przy nastawianiu przebiegowym.
Czarny	Przestawianie zwrotnic, wykolejnic, doraźna obsługa bloków początkowych i końcowych, zwalnianie przebiegów, podawanie sygnałów zastępczych, pomijanie zajętości, kasowanie sygnalizacji rozprucia, przełączanie nastawiania przebiegowego.
Czerwony	Obsługa blokady liniowej.
Zielony	Podawanie sygnałów zezwalających na jazdy pociągowe na semaforach.
Żółty	Obsługa blokady stacyjnej.

Fragment pulpitu SPK - widoczne przyciski

2. Pozycyjność przycisków polega na tym, że jedna grupa przycisków jest trójpozycyjna, a druga dwupozycyjna. Pierwsza pozycja to stan domyślny przycisku, druga pozycja to przycisk wciśnięty, a trzecia to przycisk wyciągnięty.

• Tory, kozły oporowe
  

  Pulpit posterunku odgałęźnego Buk - tory posiadające kontrolę niezajętości (poza kozłami oporowymi i torami do nich prowadzących) - (3)
  

  Pulpit stacji Głębce - tory nie posiadają kontroli niezajętości - (4)

Tory dzielimy na dwie grupy.
1. Pierwszą grupą są tory posiadające kontrolę niezajętości. Tory takie na pulpicie oznaczone są szczelinami z metalową obwódką i (w stanie zasadniczym - tor wolny) nieoświetlonym wnętrzem. Zajętość toru przez tabor lub pociąg sygnalizowana jest zmianą koloru podświetlenia szczeliny na czerwony. (3)
2. Drugą grupą są tory nieposiadające kontroli niezajętości. Tory takie na pulpicie oznaczone są całymi metalowymi szczelinami. (4)
Ponadto jeśli dany tor jest zelektryfikowany, to na pulpicie nad szczeliną znajduje się dodatkowa czarna linia ciągła.

• Rozjazdy, wykolejnice, skrzyżowania torów

Rozjazdy (na pulpicie) dzielimy na pojedyncze i krzyżowe. Każdy rozjazd oznaczony jest swoim numerem. Wykolejnica oprócz numeru posiada dodatkowo "Wk", na przykład Wk1.
Znakiem "+" (plus) wskazane jest zasadnicze położenie zwrotnicy rozjazdu oraz wykolejnicy. Obecne położenie danej zwrotnicy, wykolejnicy wskazane jest poprzez podświetlenie szczeliny na żółto (widoczne na zdjęciu 3).
Skrzyżowanie torów nie umożliwia zmiany toru jazdy na inny.

• Sygnalizatory

Sygnalizatory (świetlne) dzielimy na semafory, tarcze manewrowe, tarcze ostrzegawcze, sygnalizatory (sygnały) powtarzające oraz osobne urządzenia do podawania sygnałów zastępczych. Należy pamiętać, że z pulpitu nie za każdym razem można stwierdzić jaki sygnał wyświetlił się na sygnalizatorze (za wyjątkiem tarczy manewrowej, semafora z ciągłym światłem czerwonym, semafora tylko z komorami świateł czerwonego i białego oraz osobnego urządzenia do podawania sygnałów zastępczych).

• Liczniki, plomby, kapturki

Liczniki przypisane są do danego przycisku. Użycie go spowoduje zmianę numeru o jeden do przodu na liczniku. Liczniki posiadają przyciski:

1. Do podawania sygnałów zastępczych.
2. Doraźne użycie bloku końcowego oraz bloku początkowego w blokadzie półsamoczynnej.
3. Umożliwiające wjazd (ze szlaku) z toru lewego (blokada dwukierunkowa).
4. Umożliwiające wyjazd (na szlak) na tor lewy z wyświetlonym wskaźnikiem W24.
5. Awaryjnego zamykania przejazdu.
6. Awaryjnego otwierania przejazdu.

Plomby nałożone na przyciski mają na celu zapobiegnięcie niepoprawnego oraz zbędnego użycia przycisków odpowiadających za bezpieczeństwo ruchu w sytuacji, gdy stanie coś nieoczekiwanego, np. usterka, lub rozprucie zwrotnicy rozjazdu.
Każdą zmianę stanu licznika lub/oraz zerwanie plomby należy odpowiednio zapisać w książce kontroli urządzeń sterowania ruchem kolejowym E-1758.
Kapturki są jednym z elementów środków pomocniczych. Podobnie jak plomby, mają one na celu zapobiegnięcie przed niepoprawnym, niewskazanym dla danej sytuacji użyciem przycisku, na który kapturek jest nałożony.

• Nastawnie, perony

Symbol nastawni na pulpicie obrazuje (mniej więcej) gdzie znajduje się dana nastawnia względem innych obiektów na posterunku ruchu. Przy jej symbolu znajduje się skrót posterunku, którego ona się tyczy.
Perony natomiast obrazują gdzie jest możliwość obsługi handlowej (wsiadanie/wysiadanie) podróżnych. Należy zwrócić uwagę na to, przy jakim torze znajduje się krawędź peronu, by nie wysłać pociągu mającego odbyć postój handlowy (ph) na tor bez niej.

• Przejazdy kolejowo-drogowe, przejścia dla pieszych

Przejazdy i przejścia umożliwiają pojazdom drogowym i pieszym przekroczenie linii kolejowej w miejscu do tego przeznaczonym. Wyróżniamy przejazdy sterowane ręcznie przez uprawionego pracownika kolei oraz te sterowane automatycznie - przez czujniki (SSP).

• Blokady liniowe

Symbol	Znaczenie	Widok na posterunku ruchu wyprawiającym pociąg (post. A)	Widok na posterunku ruchu, do którego pociąg zmierza (post. B)	Jednokierunkowa	Dwukierunkowa
Półsamoczynna blokada liniowa typu Eap-94				Nie dotyczy
duży	Stan zasadniczy blokady liniowej. Brak pociągu na szlaku oraz chęci go wyprawienia.
duży	Żądanie otrzymania zgody wyprawienie pociągu.
duży	Posterunek B dał zgodę posterunkowi A na wyprawienie pociągu.
duży	Na semaforze wyjazdowym (post. A) został wyświetlony sygnał zezwalający na jazdę pociągową.
duży	Pociąg znajduje się na szlaku.
duży	Pociąg minął miejsce przebiegowe na posterunku docelowym.
Półsamoczynna blokada liniowa typu C
	Stan zasadniczy blokady liniowej. Brak pociągu na szlaku oraz chęci go wyprawienia.
duży	Żądanie otrzymania zgody wyprawienie pociągu.
duży	Posterunek B dał zgodę posterunkowi A na wyprawienie pociągu.
duży	Na semaforze wyjazdowym (post. A) został wyświetlony sygnał zezwalający na jazdę pociągową.
duży	Pociąg znajduje się na szlaku.
duży	Pociąg minął miejsce przebiegowe na posterunku docelowym.
Samoczynna blokada liniowa typu Eac				Nie dotyczy
duży	Stan zasadniczy blokady liniowej oraz brak pociągu na szlaku.
duży	Kierunek blokady ustawiony został na wyjazd.
duży	Kierunek blokady ustawiony został na przyjazd.
duży	Pociąg znajduje się na szlaku.

• Inne

W przypadku przestawiania zwrotnicy, wykolejnicy wskazówka amperomierza się poruszy. Wskazówka woltomierza jest nieruchoma. Przełącznik (pokrętło) z trybami dzień / noc zmienia podświetlenie pulpitu w zależności od załączonego trybu.
W TD2 nie ma obecnie możliwości przełączania się pomiędzy tymi trybami.

Obsługa pulpitu

• Plik

Po użyciu tego przycisku, znajdującego się w lewym górnym rogu ukażą się kolejne trzy przyciski.

1. Otwórz....
   W przypadku otworzenia złego pulpitu lub konieczności jego zresetowania (uruchomienia od nowa) można uruchomić właściwy pulpit (lub wczytać go ponownie) poprzez tę funkcję.
   Dalsza procedura wczytywania jest identyczna z "Uruchamianie pulpitu z poziomu plików" niniejszej instrukcji.
2. Zapisz tabliczki i kapturki.
   Funkcja ta działa jedynie w SPK z edytorem. Opis tej funkcji zawarty jest poniżej w sekcji Edytor.
3. Zamknij.
   Jak nazwa wskazuje - zamyka to dany pulpit SPK.

• Połączenie

Po użyciu tego przycisku, znajdującego się w lewym górnym rogu ukaże się kolejne pięć przycisków.

1. Połącz.
   W przypadku uruchomienia pulpitu z poziomu plików bądź przez "Otwórz...", aby móc prowadzić ruch należy połączyć się z pulpitem ręcznie. Domyślny adres to 127.0.0.1, a port to 7424. Adresu nie należy zmieniać, a port zmienić należy jedynie w przypadku uruchamiania kolejnej scenerii. Pierwsza sceneria będzie na porcie domyślnym, druga na 7425, trzecia na 7426 i tak dalej. Pulpit sygnalizuje poprawne połączenie na linii sceneria - pulpit poprzez zapalenie się zielonej lampki na prawo od "Połączenie".
2. Rozłącz.
   Przycisk ten rozłączy nas z pulpitem, co będzie sygnalizowane poprzez zgaśnięcie zielonej lampki na prawo od "Połączenie", ale nie zamknie samego pulpitu.
3. Utwórz sesję.
   Sesja w SPK umożliwia obsługę jednej scenerii przez więcej niż jedną osobę. Sesję na danej scenerii utworzyć może jedynie osoba, która ją uruchomiła. Za ewentualne incydenty spowodowane przez osoby podłączone pod sesję odpowiada osoba, która uruchomiła scenerię.
4. Przyłącz do sesji.
5. Odłącz sesję.

• Zakładka Pociągi

1. Pociąg.
2. Izolacje.
3. Izolacje obecnie zajęte.

• Zakładka Transmisja
• Nastawianie przebiegowe

Nastawianie przebiegowe stosowane jest na posterunkach o złożonym układzie torowym, w których ruch pociągów i manewrów jest tak duży, że pojedyncze przestawianie każdej zwrotnicy, wykolejnicy nie ma najmniejszego sensu, ponieważ bardzo ograniczyło by to zdolność przepustową posterunku. W przypadku rozpoczęcia wykonania nastawiania przebiegowego, będzie ono próbowało podać sygnał(y) tak długo, aż tego nie zrobi. W jednym momencie może być realizowane maksymalnie jedno nastawianie przebiegu nastawianiem przebiegowym.

1. Jak włączyć/wyłączyć nastawianie przebiegowe w SPK?
Aby to uczynić należy na pulpicie odnaleźć kostkę, w której zamontowany będzie czarny przycisk, a obok niego litera W. Domyślnie nastawianie przebiegowe jest włączone - lampka przy wł. świeci się na biało. Aby je wyłączyć należy wyciągnąć przycisk
(do góry), czyli przytrzymać prawym przyciskiem myszy (PPM). Po chwili owa lampka zgaśnie (zmieni kolor na szary), a nastawianie przebiegowe zostanie dezaktywowane na rzecz nastawiania ręcznego. Uwaga! Przy nastawianiu przebiegowym można ręcznie przekładać zwrotnice, wykolejnice, lecz nie ma możliwości podawania sygnałów na sygnalizatorach.
2. Jak używać nastawiania przebiegowego w praktyce?
Aby podać sygnał zezwalający na jazdę za pomocą nastawiania przebiegowego należy "zostawić palec" (Shift + LPM) na przycisku sygnałowym sygnalizatora, spod którego odbędzie się jazda, a następnie lewym przyciskiem myszy (LPM) wcisnąć biały przycisk z czarną obwódką na torze, na którym dana jazda się zakończy. Nie trzeba trzymać palca na tym przycisku aż do podania sygnału, wystarczy wcisnąć i puścić.

• Przestawianie zwrotnic oraz wykolejnic

1. Postępowanie w przypadku przycisków trójpozycyjnych.
Aby przestawić zwrotnicę, bądź wykolejnicę w położenie "minus" należy wyciągnąć przycisk (do góry - PPM) znajdujący się przy danym rozjeździe, bądź wykolejnicy. Natomiast aby przestawić zwrotnicę, bądź wykolejnicę w położenie zasadnicze, czyli tzw. "plus" należy wcisnąć przycisk (do dołu - LPM) znajdujący się przy danym rozjeździe, bądź wykolejnicy.
2. Postępowanie w przypadku przycisków dwupozycyjnych.
Aby przestawić zwrotnicę, bądź wykolejnicę w położenie "minus" należy wcisnąć przycisk (do dołu - LPM) znajdujący się przy danym rozjeździe, bądź wykolejnicy, który przycisk odpowiada za przestawienie w to położenie.. Natomiast aby przestawić zwrotnicę, bądź wykolejnicę w położenie zasadnicze, czyli tzw. "plus" należy wcisnąć przycisk (do dołu - LPM) znajdujący się przy danym rozjeździe, bądź wykolejnicy, który odpowiada za przestawienie w to położenie.

• Obsługa przejazdów sterowanych ręcznie
  

  Przejazdy sterowane ręcznie przez SPK,
  po lewej (5), a po prawej (6)

Po uruchomieniu scenerii szlabany na wszystkich przejazdach sterowanych ręcznie są zamknięte. Każdorazowo więc należy przejść w zakładkę Pozostałe urządzenia i otworzyć wszystkie szlabany.
Kolor zielony odpowiada za otwieranie, a czerwony za zamykanie. Nad kolorowymi przyciskami podana jest dokładna lokalizacja (kilometr, hektometr) w jakim znajduje się oś przejazdu. Przy zamykaniu szlabanów przed jazdą manewrową/pociągową należy pamiętać o poprawnej kolejności ich zamykania.
1. Jeśli na danym przejeździe jeden szlaban "chroni" jeden pas ruchu, to jako pierwsze należy zamknąć te, które zabronią kierowcom wjazdu (i pieszym wejścia) na przejazd. Następnie należy zamknąć te, które zabronią kierowcom (i pieszym) ewentualnego wtargnięcia na przejazd "pod prąd". (5)
2. Jeśli na danym przejeździe szlabany "chronią" jedynie pas, który zabrania kierowcom wjazdu (i pieszym wejścia) na przejazd z prawego pasa ruchu (patrząc w kierunku jazdy) to przed jazdą manewrową/pociągową należy zamknąć tylko te szlabany, które zostały zamontowane. (6)

• Obsługa przejazdów sterowanych przez SSP

SSP, czyli Samoczynny System Przejazdowy, jak sama nazwa wskazuje - działa samoczynnie. W SPK Czujniki aktywowane przez pociąg same rozpoczną proces przygotowania przejazdu kolejowo-drogowego na przyjazd (tam) pociągu. Gdy SSP na danym torze zostanie aktywowane, włączy się się charakterystyczne tykanie. Zniknie ono, gdy pociąg poprawnie przejedzie przez przejazd.

Przyciski Awz (7) i
Azw (8)

Stan przejazdu	Stan powtarzacza ERP-5
Zasadniczy (brak nadjeżdżającego pociągu)	duży
Nadjeżdża pociąg	duży

1. Awaryjne zamykanie przejazdu (Awz). (7)
2. Awaryjne otwieranie przejazdu (Azw). (8)

• Przebiegi manewrowe

1. Podanie sygnału zezwalającego na jazdę manewrową z wykorzystaniem nastawiania przebiegowego.
2. Podanie sygnału zezwalającego na jazdę manewrową bez wykorzystania nastawiania przebiegowego.
3. Samoczynne wygaszenie sygnału zezwalającego na jazdę manewrową i rozwiązanie (się) przebiegu.
4. Ręczne wygaszenie sygnału zezwalającego na jazdę manewrową.

• Przebiegi pociągowe

1. Podanie sygnału zezwalającego na jazdę pociągową z wykorzystaniem nastawiania przebiegowego.
2. Podanie sygnału zezwalającego na jazdę pociągową bez wykorzystania nastawiania przebiegowego.
3. Samoczynne wygaszenie sygnału zezwalającego na jazdę pociągową i rozwiązanie (się) przebiegu.
4. Ręczne wygaszenie sygnału zezwalającego na jazdę pociągową.
5. Jazda na sygnał zastępczy.
6. Jazda na rozkaz pisemny.

• Środki pomocnicze

1. Kapturki na przyciski.
2. Tabliczki ostrzegawcze.

• Liczniki, plomby

1. Zmiana stanu licznika.
2. Zerwanie plomby.
3. Odnotowanie zmiany stanu licznika lub zerwania plomby w części pierwszej E-1758.

• Obsługa półsamoczynnej blokady liniowej typu Eap-94

1. Blok pozwolenia (Poz).
2. Przeciwwtórność liniowa (Pwl).
Przeciwwtórność liniowa ma na celu zapobiec wysłaniu dwóch pociągów na jeden tor szlakowy. W stanie zasadniczym szczelina Pwl jest nieoświetlona, natomiast z chwilą podania sygnału zezwalającego na jazdę na semaforze wyjazdowym kolor podświetlenia szczeliny zmieni się na czerwony.
3. Włączenie blokady (Wbl).
4. Blok końcowy (Ko).
5. Doraźne użycie bloku początkowego (dPo).
6. Doraźne użycie bloku końcowego (dKo).

• Obsługa półsamoczynnej blokady liniowej typu C

1. Blok pozwolenia (Poz).
Występuje tylko w przypadku, gdy PBL typu C zamontowana na szlaku jest dwukierunkowa. Blok ten umożliwia jednemu z (sąsiadujących ze sobą) posterunków ruchu wyprawienie pociągu na szlak na sygnał zezwalający. Jeśli szczelina tego bloku na naszym posterunku ruchu jest nieoświetlona (stan bloku odblokowany) oznacza to, że sąsiedni posterunek dał nam zgodę (poprzez blokadę liniową) na wyprawienie pociągu. Natomiast jeśli szczelina na naszym posterunku jest podświetlona na czerwono (stan bloku zablokowany) oznacza to, że sąsiedni posterunek dostał od nas zgodę (poprzez blokadę liniową) na wyprawienie pociągu. Ewentualną zmianę stanu bloku pozwolenia (po uprzednim otrzymaniu zgody słownej) inicjalizuje się poprzez użycie czerwonego przycisku przypisanego tego bloku i danego toru szlakowego. Posterunek, na którym blok ten jest w stanie odblokowanym musi go zablokować, wówczas szczelina podświetli się na czerwono, a na posterunku ruchu, który chce wyprawić pociąg blok się odblokuje i szczelina stanie się nieoświetlona.
2. Przeciwwtórność liniowa (Pwl).
Przeciwwtórność liniowa ma na celu zapobiec wysłaniu dwóch pociągów na jeden tor szlakowy. W stanie zasadniczym szczelina Pwl jest nieoświetlona, natomiast z chwilą podania sygnału zezwalającego na jazdę na semaforze wyjazdowym kolor podświetlenia szczeliny zmieni się na czerwony.
3. Blok początkowy (Po).
4. Blok końcowy (Ko).
5. Doraźne użycie bloku początkowego (dPo).
6. Doraźne użycie bloku końcowego (dKo).

• Obsługa samoczynnej blokady liniowej typu Eac

1. Włączenie blokady (Wbl).
2. Zwolnienie włączenia blokady (Zwbl).
3. (STOP).
4. Przycisk zmiany kierunku (Pzk).
5. (A).

• Wjazd pociągu na posterunek z lewego toru szlakowego
• Wyjazd pociągu z posterunku na lewy tor szlakowy
• Obsługa blokady stacyjnej

1.
2.
3.
4.