Układ torowy
Spis treści
Przepisy
Do układu torowego zalicza się parametry geometryczne wszystkich torów w planie (płaszczyźnie poziomej) i profilu (płaszczyźnie pionowej). Wartości tych parametrów są unormowane przepisami i instrukcjami, które jednak zmieniały się na przestrzeni lat więc linie i posterunki powstające w różnych dekadach będą różnić się i posiadać inne cechy charakterystyczne. Największą rewolucję w przepisach przyniosło wstąpienie Polski do Unii Europejskiej i dostosowanie polskich przepisów do ogólnoeuropejskich standardów, które zostały opracowane i opublikowane w 2010 roku.
Ze względu na znaczne różnice w przepisach sprzed zmian w 2010 roku, a tymi obowiązującymi dziś większość zagadnień tegoż poradnika została podzielona na dwie podkategorie charakteryzujące stare wytyczne oraz te obowiązujące obecnie. Od autora wymaga się oszacowania roku budowy/modernizacji układu torowego posterunków i linii występujących na swojej scenerii i stosowania do ich budowy odpowiednich przepisów.
Parametry geometryczne toru w planie (płaszczyźnie poziomej) uzależnione są od rodzaju toru i kategorii linii kolejowej. Największy nacisk kładzie się na dokładność i precyzję wykonania torów szlakowych oraz głównych zasadniczych.
Układ geometryczny w planie
Do zbioru elementów układu geometrycznego toru w płaszczyźnie poziomej zaliczamy:
- łuki kołowe
- odcinki proste
- krzywe przejściowe
- przechyłki i rampy przechyłkowe
- rozjazdy i ich połączenia
- odległości między osiami sąsiednich torów
Łuki poziome
W symulatorze tor w łuku kołowym posiada następujące parametry:
- Promień łuku poziomego R
- Długość łuku poziomego L
- Skos 1/T
- Kąt zwrotu α
Aby skonstruować łuk w symulatorze trzeba podać jego promień i długość, albo promień i skos / kąt zwrotu. Pozostałe parametry zostaną wyliczone automatycznie.
Wartość promienia łuku należy ustalać w zależności od projektowanej prędkości maksymalnej w granicach dopuszczalnych promieni łuków. Projektując układ geometryczny toru należy stosować maksymalne promienie łuków możliwe do uzyskania w występujących ograniczeniach terenowych.
Projektując długość łuku kołowego należy przestrzegać minimalnych długości łuków kołowych dla przyjętej kategorii linii i zadanej prędkości maksymalnej.
Odległości między osiami torów
Projektując układ torowy należy stosować rozstaw osi torów będący wielokrotnością wartości 0,05m.
Odległości między osiami torów szlakowych
W Polsce standardowa odległość między osiami torów, nazywana potocznie międzytorzem, wynosi 4.00m. Jest to chyba najczęściej spotykany błąd na sceneriach. Autorzy bardzo często zaczynają budowanie swojej linii kolejowej od magicznego lasku, w którym odległość ta wynosi 5.00m i zapominają zastosować zmianę szerokości międzytorza.
Nominalna odległość między osiami torów szlakowych i torów głównych zasadniczych przy niezabudowanych międzytorzach wynosi co najmniej:
- 4,00m dla wszystkich typów linii poza P250
- 4,20m dla linii typu P250
- 4,50m dla linii nowo budowanych
Są oczywiście od tej reguły odstępstwa. Międzytorze na szlaku może zostać poszerzone ze względu na warunki lokalne. Na przykład na linii kolejowej 009 między Tczewem a Malborkiem wymagane było poszerzenie międzytorza do 10m ze względu na grząski grunt, który mógłby powodować osiadanie podtorza w przypadku mijania się dwóch pociągów na sąsiednich torach o klasycznym rozstawie.
Odległości między osiami torów stacyjnych
W torach stacyjnych obowiązują następujące wartości minimalne rozstawu osi:
| Rodzaje torów | Zalecane [m] | Dopuszczalne [m] |
|---|---|---|
| dla torów głównych zasadniczych | 4,50 | 4,00 |
| dla torów, między którymi mają być ustawione sygnalizatory | 5,00 | 4,75* |
| dla torów, między którymi mają być ustawione słupy sieci trakcyjnej | 5,00 | 4,90 |
| dla toru wyciągowego i głównego zasadniczego | 7,50 | 6,00 |
| dla toru wyciągowego i innego stacyjnego | 6,00 | 4,75 |
| dla torów do bezpośredniego przeładunku | 3,50 | 3,50 |
| dla torów, między którymi zbudowano peron jednokrawędziowy | 9,00 | 6,00 |
| dla torów, między którymi zbudowano peron dwukrawędziowy z dojściem w poziomie | 10,00-13,00 | 9,00 |
| dla torów, między którymi zbudowano peron dwukrawędziowy z dojściem pod/nad ziemią | 12,50-16,00 | 10,70 |
*na starych posterunkach zdarza się spotkać sygnalizatory ustawione w węższym międzytorzy o szerokości 4,50m
Odległości między osiami torów w obrębie połączeń rozjazdowych
| Typ rozjazdu | Minimalna odległość torów |
Prędkość na kierunek |
|---|---|---|
| 190-1:9 | 3,70 | 40 |
| 300-1:9,304* | 4,00 | 50 |
| 300-1:9 | 4,35 | 50 |
| 500-1:12 | 4,00 4,30 |
40 60 |
| 500-1:14* | 4,00 | 60 |
| 760-1:14 | 4,75 | 80 |
| 1200-1:18,5 | 4,35 | 100 |
| 2500-1:26,5 | 4,80 | 130 |
*ze względu na brak w symulatorze rozjazdów R300-1:9,304 i R500-1:14 dopuszcza się układanie przejść rozjazdowych w międzytorzu 4,00m z imitujących je rozjazdów odpowiednio R300-1:9 i R500-1:12
Są oczywiście od tej reguły odstępstwa. Międzytorze na szlaku może zostać poszerzone ze względu na warunki lokalne. Na przykład na linii kolejowej 009 między Tczewem a Malborkiem wymagane było poszerzenie międzytorza do 10m ze względu na grząski grunt, który mógłby powodować osiadanie podtorza w przypadku mijania się dwóch pociągów na sąsiednich torach o klasycznym rozstawie.
Odległości między osiami torów
Projektując układ torowy należy stosować rozstaw osi torów będący wielokrotnością wartości 0,05m.
Odległości między osiami torów stacyjnych
W torach stacyjnych obowiązują następujące wartości minimalne rozstawu osi:
| Rodzaje torów | Zalecane [m] | Dopuszczalne [m] |
|---|---|---|
| dla torów głównych zasadniczych | 4,50 | 4,00 |
| dla torów, między którymi mają być ustawione sygnalizatory | 5,00 | 4,75* |
| dla torów, między którymi mają być ustawione słupy sieci trakcyjnej | 5,00 | 4,90 |
| dla toru wyciągowego i głównego zasadniczego | 7,50 | 6,00 |
| dla toru wyciągowego i innego stacyjnego | 6,00 | 4,75 |
| dla torów do bezpośredniego przeładunku | 3,50 | 3,50 |
| dla torów, między którymi zbudowano peron jednokrawędziowy | 9,00 | 6,00 |
| dla torów, między którymi zbudowano peron dwukrawędziowy z dojściem w poziomie | 10,00-13,00 | 9,00 |
| dla torów, między którymi zbudowano peron dwukrawędziowy z dojściem pod/nad ziemią | 12,50-16,00 | 10,70 |
*na starych posterunkach zdarza się spotkać sygnalizatory ustawione w węższym międzytorzy o szerokości 4,50m
Odległości między osiami torów w obrębie połączeń rozjazdowych
| Typ rozjazdu | Minimalna odległość torów |
Prędkość na kierunek |
|---|---|---|
| 190-1:9 | 3,70 | 40 |
| 300-1:9,304* | 4,00 | 50 |
| 300-1:9 | 4,35 | 50 |
| 500-1:12 | 4,00 4,30 |
40 60 |
| 500-1:14* | 4,00 | 60 |
| 760-1:14 | 4,75 | 80 |
| 1200-1:18,5 | 4,35 | 100 |
| 2500-1:26,5 | 4,80 | 130 |
*ze względu na brak w symulatorze rozjazdów R300-1:9,304 i R500-1:14 dopuszcza się układanie przejść rozjazdowych w międzytorzu 4,00m z imitujących je rozjazdów odpowiednio R300-1:9 i R500-1:12
Łuki poziome
Prędkości wpisane w odcinki toru
Na scenerii wpisujemy obie wartości identyczne i zgodne z maksymalną prędkością dozwoloną na danym odcinku. Symulator sam dodaje 20km/h marginesu do wpisanej wartości zapobiegając tym samym przypadkowym wykolejeniom przez przekroczenie wpisanej prędkości o parę km/h.
Przy wpisywaniu prędkości w tory stacyjne, o ile prędkość nie została dodatkowo ograniczona innymi ostrzeżeniami stałymi i doraźnymi, kierujemy się następującymi zasadami:
- W torach głównych zasadniczych należy wpisać prędkość zgodną z obowiązującą na szlaku.
- W torach dodatkowych należy wpisać prędkość zgodną z maksymalną prędkością sygnalizowaną w jeździe na ten tor, lub z tego toru.
- W połączeniach rozjazdów należy wpisać prędkość zgodną z maksymalną prędkością sygnalizowaną w jeździe przez to połączenie.
- W rozjazdach krzyżowych i na skrzyżowaniach torów na podrozjazdnicach strunobetonowych należy wpisać wartość 120 km/h. Dla podrozjazdnic drewnianych prędkość ta jest niższa i wynosi 100km/h.
- W torach bocznych i innych, po których możliwe są tylko przebiegi manewrowe należy wpisać wartość 25 km/h.
- Dla ostrzeżeń jednokierunkowych i dot. jedynie czoła pociągu nie wpisujemy ograniczenia.
